΄΄ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ΄΄  ΣΤΗΝ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΚΑΙ  ΔΙΕΘΝΗ  ΠΟΛΙΤΙΚΗ  ΙΣΤΟΡΙΑ  ΚΑΙ  ΖΩΗ   Ύφος  και  ήθος  της  Εξουσίας  χθες  και  σήμερα      του  Τίτου  Ιω.  Αθανασιάδη   Αρκεί  η  παρακολούθηση  των  σύγχρονων  συνεδριάσεων  της  Βουλής  για  την  αναπόληση  της  πολιτικής  ζωής  προηγουμένων  εποχών, όταν  στην  αίθουσα  του  κοινοβουλίου  κυριαρχούσαν  προσωπικότητες  με  τη  ρητορική  δεινότητα  των  αειμνήστων  Γεωργίου Παπανδρέου, Παναγιώτη  Κανελλόπουλου, Ηλία  Ηλιού  και  του  εξ  Ηρακλείου  καταγομένου  Λεωνίδα  Κύρκου, ή  με  τον  δυναμικό  ρεαλισμό  και  τη  μαχητικότητα  των  Κωνσταντίνου  Καραμανλή, Ανδρέα Παπανδρέου  και  Κωνσταντίνου  Μητσοτάκη, το  πνευματικό  διαμέτρημα  των  Κωνσταντίνου  Τσάτσου  και  Ευάγγελου  Παπανούτσου  και  τις  περί  τα   οικονομικά  γνώσεις  των  Γεωργίου  Καρτάλη, Σπύρου  Μαρκεζίνη, Παναγιώτη  Παπαληγούρα  και  Αθανασίου  Κανελλόπουλου.    ΄΄Φαρέτρες΄΄  και  ΄΄ξίφη΄΄.   Και  στη  σημερινή  Βουλή  υπάρχουν  ασφαλώς  προσωπικότητες  που  θα  μπορούσαν  να  σταθούν  επάξια  δίπλα  στους  προαναφερθέντες. Μετρούνται  όμως  στα  δάκτυλα  και  δεν  αναφέρεται  το όνομά  τους, διότι  η  κρίση  για  να είναι  πλήρης  και  δίκαιη  πρέπει  να εκφέρεται  άμα  τη  συμπληρώσει  του  ιστορικού  κύκλου  τους. Το  γενικό  επίπεδο, πάντως, των  παλαιοτέρων  κοινοβουλίων, ιδίως  αυτών  της  πρώτης  τριακοπενταετίας  του  20ου  αιώνα,  στα  οποία  διεσταύρωναν  τα  ΄΄ξίφη΄΄ τους  προσωπικότητες  όπως  ο  Ελευθέριος  Βενιζέλος, ο  Ρέπουλης, ο  Κορομηλάς, ο Ρακτιβάν, ο  Σοφούλης, ο  Παπαναστασίου  και  ο  Μιχαλακόπουλος  από  τη  μία  πλευρά  και  ο  Γούναρης, ο  Στράτος, ο  Δραγούμης, ο  Θεοτόκης, ο  Ράλλης, ο  Πρωτοπαπαδάκης  και  ο  Παν. Τσαλδάρης  από  την  άλλη, είναι  σαφώς  ανώτερο  αυτού  των  νεοτέρων  εποχών. Αρκεί  να  εντρυφήσει  ο  ενδιαφερόμενος  στα  πρακτικά  των  συνεδριάσεων  των  προγενεστέρων  Κοινοβουλίων  για  να  διαπιστώσει  του  λόγου  το αληθές  και  να  θαυμάσει  την  άλλοτε  μελίρρυτη  και  άλλοτε  βιτριολική  γλώσσα  των  ρητόρων  τους, τα  δημοσθένειας  εμπνεύσεως  σχήματα  λόγου  που  χρησιμοποιούσαν, τη  συναρπαστική  ανταλλαγή  διαξιφισμών  με  την  ακατάπαυστη  άντληση  επιχειρημάτων  από  πλούσιες  σε  ιδέες, λογιοσύνη  και  επιστημοσύνη  ΄΄φαρέτρες΄΄.  Τούτο  οφείλεται  βέβαια  στο  επίπεδο  εκπαίδευσης  των  πολιτικών  του  παρελθόντος.   Πολιτικοί  και  Μούσες.   Διερωτάται  κανείς  αν  κάποιος  από  τους  σημερινούς  πολιτικούς  έχει  να  παρουσιάσει  πνευματικό  έργο  αντάξιο  αυτού  ορισμένων   προμνημονευθέντων, όπως  η  μετάφραση  του  Θουκυδίδη  από  τον  Ελευθέριο  Βενιζέλο, η  συγγραφή  ιστορίας  όπως  η  12 τόμη  του  ΄΄Ευρωπαϊκού  Πνεύματος΄΄  και  η  τρίτομη  της  ΄΄Αρχαίας  Ελλάδας΄΄  από  τον  Παν. Καννελόπουλο, ή  η  οκτάτομη  για  την  Νεότερη  Ελλάδα  από  τον  Σπ. Μαρκεζίνη  και  τα  φιλοσοφικά  δοκίμια  του  Κων. Τσάτσου.   Οι  πολιτικοί  αυτοί  έσπευδαν  να  αξιοποιήσουν  τον  ελεύθερο  χρόνο  τους  θύοντες  την  ενεργητικότητά  τους  στις  Μούσες  της  Επιστήμης, της  Φιλοσοφίας, της Τέχνης  και  της  Ιστορίας  και  όχι  στις  μούσες  (το ΄΄μ΄΄  με μικρό)  της  Αφροδίτης, δραστηριότητα  για  την  οποία  είναι  γνωστοί  ο  σημερινός  Γάλλος  Πρόεδρος, ο  τέως  Πρωθυπουργός  της  Ιταλίας, ο  πρώην  Πρόεδρος  του  ΔΝΤ, ο  Βρετανός  Προφιούμο  αρχές  της  δεκαετίας  του  1960  και  πολλοί  άλλοι.  Αν  όλοι  αυτοί  είχαν  διαβάσει  Πλούταρχο (το  ευαγγέλιο  κάθε  ασχολουμένου  με  την  πολιτική) θα  έπαιρναν  μαθήματα  από  τους  πολιτικούς  μας  της  αρχαιότητας, ακόμα  και  στο  ζήτημα  των  διασκεδάσεων. ΄΄Ακούεις γαρ ότι και Θεμιστοκλής άπτεσθαι της πολιτείας  διανοούμενος  απέστησε  των πότων και των κώμων  εαυτόν΄΄. Έχεις  ακούσει, δηλαδή, ότι και ο Θεμιστοκλής, σκεπτόμενος να εισέλθει  στην  πολιτική  εγκατέλειψε  τα  συμπόσια  και  τις  διασκεδάσεις. Βέβαια  μεγάλοι  πολιτικοί  χαρακτηρίζονται  μόνο  όσοι  άφησαν  σπουδαίο  πολιτικό  έργο. Ο  Ελευθέριος  Βενιζέλος  για  τον  υπερδιπλασιασμό  της  Ελλάδας  και  τη  δημιουργία  του  σύγχρονου  Ελληνικού  κράτους. Ο  Γεώργιος  Παπανδρέου  για  την  αναίμακτη  απελευθέρωση  του  1944, τη  συγκράτηση  της  Ελλάδας  στη  Δύση  και  την  υπεράσπιση  των  δημοκρατικών  θεσμών, εξ  ού  και  έλαβε  το  παρωνύμιο  ΄΄Ο  Γέρος  της  Δημοκρατίας΄΄. Ο  Κων. Καραμανλής, για  την  μεταπολεμική  ανασυγκρότηση  της  χώρας, την  ένταξη  στην  τότε  ΕΟΚ, την  αναίμακτη  μετάβαση  από  τη δικτατορία  στη  Δημοκρατία  και  την  οριστική  επίλυση  του  Πολιτειακού  με  Δημοψήφισμα. Και  ο  Ανδρέας  Παπανδρέου  για  την  εμβάθυνση  της  Δημοκρατίας. Οι  ενάρετοι.   Στην  Ελλάδα  υπήρξαν  πολιτικοί  που  κατέλαβαν  θέση  στην  ιστορία  της  και  για  το  ήθος  τους. Τη  δίκαιη  κρίση  τους. Την  εντιμότητα, την ειλικρίνεια, την  αξιοπρέπεια, το  θάρρος  τους. Αλλά  και  την  ταπεινότητα  και  λιτότητα  του  βίου  τους. Και  πάνω  απ΄ όλα, την  αφοσίωση  στο  καθήκον  τους. Από  τη  νεότερη  Ελλάδα, στο  Πάνθεον  των  ενάρετων  πολιτικών  σπουδαία  θέση  κατέχουν  ο  Ιωάννης  Καποδίστριας, ο  Χαρίλαος  Τρικούπης, ο  Νικόλαος  Πλαστήρας  και  μερικοί  άλλοι, παρά  ενδεχόμενες  αστοχίες  τους  σε  άλλες  φάσεις  της  πολιτικής. Το  ζήτημα  του  πολιτικού  ήθους  απασχολούσε  από  την  αρχαιότητα  τους  Έλληνες  και  υπήρξε  μεγάλος  ο  αριθμός  των  πολιτικών  που  διακρίθηκαν  γι΄ αυτό. Ο  Αριστείδης  έμεινε  στην  Ιστορία  ως  ΄΄δίκαιος΄΄. Ο  Φωκίων  ως  ΄΄χρηστός΄΄. Ο  Επαμεινώνδας  ως  αδιάφθορος, αρνηθείς  να  δεχθεί  δώρο  του  Πέρση αυτοκράτορα. Στα  ΄΄Ηθικά΄΄  του  (τόμος 1- ΄΄Πολιτικά παραγγέλματα΄΄) ο  Πλούταρχος  επισημαίνει: ΄΄Αιρείσθαι  δε  δει  τον  αρχόμενον πολιτείας ηγεμόνα, μη απλώς τον ένδοξον και δυνατόν, αλλά και τον δι’ αρετήν τοιούτον΄΄.  Πρέπει δηλαδή να εκλέγεται ηγεμόνας της Πολιτείας όχι μόνον ο αποκτήσας δόξα και ισχύ, αλλά  και  ο  ενάρετος. Η  αρετή  αποτελούσε  την  πρωταρχική  προϋπόθεση  για  επιτυχή  πολιτική  διακυβέρνηση, κατά την άποψη των  μεγάλων φιλοσόφων  της  ελληνικής  αρχαιότητας.     Οι  συγγενείς.   Ο  εσωκομματικός  αντίπαλος  του  Περικλή, Κλέων, όταν έφθασε  ο  χρόνος  να αναλάβει  τα  ηνία  της  εξουσίας, παρ΄ όλα  τα  μειονεκτήματά  του  και  ιδίως  τον  λαϊκισμό  του, κάλεσε  στο  σπίτι  του  τους  συγγενείς  και  στενούς  φίλους  του  και  τους  ζήτησε  να  μείνουν  μακριά  του  όσο  διάστημα  θα  κυβερνούσε. Όταν  ο  Χαρικλής, γαμβρός  του  διάσημου  Αθηναίου  πολιτικού  Φωκίωνα, οδηγήθηκε  σε  δίκη  για  δωροδοκία  από  τον  Άρπαλο, παρεκάλεσε  τον  ενάρετο  συγγενή  του  να  τον στηρίξει. Εκείνος  όμως  αρνήθηκε, λέγοντάς  του  ότι  μόνον  ΄΄επί  πάσι  τοις  δικαίοις  εποιησάμην (σε) κηδεστήν΄΄. Δηλαδή  σε  έκανα  συγγενή  μόνο  για  τα  δίκαια  ζητήματα. Από  τον  5ο  και  τον  4ο  αιώνα  π.χ.  θα  κάνουμε  ένα  άλμα  στην  Ιστορία  και  θα  προσγειωθούμε  στις  αρχές  της  δεκαετίας  του  1950, όταν  ήταν  Πρωθυπουργός  ο  Νικ. Πλαστήρας. Ο  πολιτικός από την Καρδίτσα, που πέθανε σ΄ ένα  φτωχικό  διαμέρισμα  της  Αθήνας, πάνω  σ΄ ένα  σιδερένιο  κρεβάτι  με  τάβλες  αντί  για  ΄΄σομιέ΄΄, είχε  έναν  αδελφό  με  μοναδικό  προσόν  την  άδεια  οδηγού  φορτηγού  οχήματος. Θα  μπορούσε  ο  ένδοξος  στρατηγός  να  τον  κάνει  οδηγό  του  δικού  του, Πρωθυπουργικού  αυτοκινήτου, προβάλλοντας  μάλιστα  και  λόγους  ασφαλείας, λόγω  των  συνθηκών  της  εποχής.   Όμως  ο  έντιμος  στρατηγός  είχε άλλες  αντιλήψεις. Και  ο  εξ  ίσου  έντιμος  αδελφός  του  αναγκάστηκε  να  αναζητήσει  εργασία  όπως  κάνουν  οι  τίμιοι  εργαζόμενοι.  Χτύπησε  πολλές  πόρτες  και  κατέληξε  στο  εργοστάσιο  ΦΙΞ, όπου  αφού  πέρασε  επιτυχώς  από  δοκιμασία  ρωτήθηκε  ποιο  είναι  το επώνυμό  του. Εκείνος  κοκκίνισε  και  κόμπιασε. Δεν  μπορούσε  όμως  να  κρύψει  την  πραγματικότητα. - Τον  Πλαστήρα, τον Πρωθυπουργό, τι τον έχεις, ρώτησαν  οι  εξεταστές  και  προϊστάμενοι, που  έμειναν  άφωνοι  όταν  άκουσαν  από  το  στόμα  του  τη  στενή  συγγένεια  με  τον  ισχυρότερο, υποτίθεται, Έλληνα  της  εποχής.      Ευνοιοκρατία  και οικογενειοκρατία.   Μετά  το  άλμα  στην  Ιστορία, ας κάνουμε  και  μια  βόλτα  στα  υπουργικά  και  βουλευτικά  γραφεία  της  τελευταίας  τριακονταετίας  κατά  την  οποία  ευδοκίμησαν  τα  άνθη  του  κακού  που  ΄΄απολαμβάνουμε΄΄  σήμερα: Η  κρίση  θεσμών  και  αξιών, αλλά  και της  οικονομίας  της  χώρας. Στους  προθαλάμους  αυτών  των  γραφείων  υπηρέτησαν  την  περίοδο  αυτή  σύζυγοι, αδελφοί, θυγατέρες, γιοί, ανιψιοί  και  λοιποί  συγγενείς. Μερικοί  εξ  αυτών  και  άλλοι  ΄΄ημέτεροι΄΄  προωθήθηκαν  υπάλληλοι  στη  Βουλή, που από ΄΄Κάστρο της Δημοκρατίας΄΄  απέκτησε  και  χαρακτήρα  ΄΄Κάστρου  της  εννοιοκρατίας  και  οικογενειοκρατίας΄΄. Η  οικογενειοκρατία  απετέλεσε  καλπάζον  φαινόμενο  στην  πολιτική  ζωή  της  Ελλάδας  του  20ου  αιώνα. Σε  καμιά  Ευρωπαϊκή  χώρα  δεν  υπήρξε  περίπτωση  δύο  οικογένειες  να  έδωσαν  Πρωθυπουργούς  από  τρείς  συνεχόμενες  γενιές  τους. Αυτό  συνέβη  στην  Ελλάδα  και  μάλιστα  στους  επτά  από  τους  οκτώ, επί  δημοκρατικού  καθεστώτος.  Γι΄ αυτό  και  το  φαινόμενο  έχει  ελαφρυντικά, καθώς  οι  τρείς  Παπανδρέου  (Γεώργιος, Ανδρέας  και  Γιώργος)  εξελέγησαν  από  το  λαό. Από  την  οικογένεια  Ράλλη – Θεοτόκη, ο  Δημήτριος  Ράλλης (παππούς του γνωστού μας  Γεωργίου  Ράλλη)  και  ο  Γεώργιος  Θεοτόκης  (παππούς  επίσης  του  Γεωργίου Ράλλη, εκ μητρός) εκυβέρνησαν  μεν  επί  Δημοκρατίας  ως  αρχηγοί  ισχυρών  κομμάτων, αλλά  μέσα  στα πλαίσια  της  πολιτείας  που  είχε  καθιερώσει  η  πολιτική  του  βασιλιά Γεωργίου  Α΄.  Ο  γνωστός  για  το   ήθος  και  τη  δημοκρατικότητά  του  Γεώργιος  Ράλλης  προωθήθηκε  στην  πρωθυπουργία, εκλεγείς  το  1980  από  την  Κοινοβουλευτική  Ομάδα  της  Ν.Δ., ως  αντικαταστάτης  του  Κων. Καραμανλή  στην  ηγεσία  του  κόμματος  αυτού. Ο  θείος  του  Τζών  Θεοτόκης, διετέλεσε  υπηρεσιακός  Πρωθυπουργός  το  1950. Ενώ  ο  πατέρας  του  Ιωάννης  Ράλλης, άσκησε  καθήκοντα  Πρωθυπουργού  επί  γερμανικής  κατοχής. Η  οικογένεια  Βενιζέλου  έχει  δώσει  μόνο  δύο  Πρωθυπουργούς. Τον  Ελευθέριο  και  τον  γιό  του  Σοφοκλή. Ενώ  η  συγγενική  σχέση  των  Πρωθυπουργών  της  οικογένειας  Καραμανλή  (Κωνσταντίνου  και  Κώστα)  είναι  εκ  πλαγίου. Άλλο, αντίθετο  προς  τις  ευαισθησίες  του  λαού, φαινόμενο  είναι  η  συνύπαρξη  στην  ίδια  κυβέρνηση  άμεσης  σχέσης  συγγενών (πατέρας – τέκνα, ακόμη  και  σύζυγοι), περιπτώσεις  που  είναι δύσκολο  να  εκδημοκρατισθούν  με την  εμβάπτισή  τους  στη  λαϊκή  κολυμβήθρα.   Λιτός  και  επιδεικτικός  βίος.   Σε  όλες  τις  εποχές  υπάρχουν  πολιτικοί  που  αντίθετα  με  τις  δυσχερείς  συνθήκες  που  αντιμετωπίζει  ο  λαός, εκείνοι  συμπεριφέρονται  ως  νεόπλουτοι, εκκεντρικοί  και  νάρκισσοι, διεγείροντες  το  κοινό  αίσθημα  με  την  προκλητικά  πολυτελή  ζωή  που  διάγουν  και  την  αμφίεσή  τους.  Χαρακτηριστικότερη  όλων  των  περιπτώσεων  είναι  αυτή  του  Αθηναίου  πολιτικού  Αλκιβιάδη, που  με  την  αχαλίνωτη  τάση  του  προς  προβολή  και  άσκηση  εξουσίας  κατέστρεψε  ένα  λαμπρό  μέλλον  για  τον  ίδιο  και  οδήγησε  την  Αθήνα  στη  συμφορά, λόγω  της  ατυχούς  εμπνεύσεώς  του  εκστρατείας  στη  Σικελία  το  415 π.Χ., εν  μέσω  Πελοποννησιακού  πολέμου.  Στον  αντίποδα  στέκεται  ο  αντίπαλός  του  Νικίας, ο  οποίος  αν  και  πάμπλουτος  από  πατέρα, επέλεξε  να  διάγει  βίον  ΄΄καλόν  κ΄ αγαθόν΄΄  κατ΄ Αριστοτέλη  και  να  καλύπτει  δαπάνες  της  Πολιτείας  υπέρ  του  λαού, αλλά  όχι  δι΄ ίδιον  όφελος  και  ιδίαν  απόλαυση  όπως  πράττουν  πολιτικοί  της  εποχής  μας  καλύπτοντες  εξ  ιδίων  δαπάνες  του  Δημοσίου  κατά  τη  διάρκεια, επί  παραδείγματι, επισκέψεών  τους  στο  εξωτερικό. Για  πολλούς  πολιτικούς, της  αρχαιότητας  κυρίως,   όπως  ο  Επαμεινώνδας, ο  Φωκίων, ο  Νικίας, ο  Αριστείδης, ο  Εύβουλος  και  άλλοι  ή  για  φιλοσόφους  όπως  ο  Αντισθένης  δεν  αρκούσε  το  κήρυγμα  της  λιτότητας, επιβάλλονταν  και  οι  κήρυκές  του  να  ζουν  λιτά. Και  όλοι  οι  αναφερθέντες  το  έπραξαν. Στη  σύγχρονη  εποχή  χαρακτηριστική  είναι  η  περίπτωση  του  Μαχάτμα  Γκάντι  που  με  τη  λιτή  ζωή  και  αμφίεσή  του  εμψύχωνε  το  λαό του  να  ανταπεξέλθει  στις  δυσχέρειες  που  του  είχε  επιβάλει  η  βρετανική  αποικιοκρατία, την  οποία  αντιμετώπισε  νικηφόρα  με  την  παθητική  αντίσταση  που   διεκήρυττε  και  εφήρμοζε.   Οι  300   Προκαλεί  σκεπτικισμό  το  γιατί  οι  περισσότεροι  βουλευτές  ακόμη  και  της  συμπολίτευσης  δεν  ανταποκρίθηκαν  στην  έκκληση  του  Πρωθυπουργού  κ. Τσίπρα  να  παραιτηθούν  του  προνομίου  του  «κρατικού» αυτοκινήτου  και  να  κάνουν  χρήση  μόνο  των  ιδιωτικών  οχημάτων  τους. Όπως  επίσης  δημιουργεί  απορία  το  γιατί  στην  εποχή  της  ανέχειας  που  ζούμε  δεν  λαμβάνεται  υπόψη  από  την  πολιτεία  η  δυνατότητα  που  της  παρέχει  το  Σύνταγμα  να  μειώσει, με  νόμο, τον  αριθμό  των βουλευτών  από  300 σε  διακόσιους, έστω  και  προσωρινά. Και  γιατί  επίσης  δεν  επαναφέρεται  σε  ισχύ, έστω  και  προσωρινά  επίσης, παλαιότερη  συνταγματική  διάταξη  (άρθρο 75 του Συντάγματος  του  1911, που  προώθησε  προς  ψήφιση  ο  Ελευθέριος  Βενιζέλος), σύμφωνα  με  την  οποία, πέραν  της  αποζημίωσης  που  λαμβάνουν  τα  μέλη  του  Κοινοβουλίου  από  το  δημόσιο  ταμείο, «Ουδεμία  άλλη  αποζημίωση  παρέχεται  εις  τους  βουλευτάς, εν  ουδεμιά  περιπτώσει, δια την εκπλήρωσιν  των  καθηκόντων  αυτών».         Η  οικονομία  στο  Δημόσιο  Ταμείο  από  την  εφαρμογή  των  δύο  αυτών  μέτρων, τουλάχιστον  όσο  διαρκεί  η  κρίση, θα  είναι  σημαντική, και  η  συμβολική  σημασία  της  τεραστία. Βλέπετε, από την αναδίφηση  στο  παρελθόν, άμεσο  και  απώτερο, προκύπτουν  ενίοτε  ωφέλιμες  ιδέες.   ΠΗΓΗ - ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΑΤΡΙΣ