Ο ΓΛΩΣΣΙΚΟΣ
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ
Γράφει ο
Θωμάς Γ. Ηλιόπουλος
Η γλώσσα είναι το φως που καίει
Ενώ στην Ελλάδα καίγονται από το πολύ θερμό
καλοκαίρι, εμείς εδώ, στην άλλη άκρη του κόσμου, κρυώνουμε σε
ένα μάλλον παρατεταμένο και πολύ ψυχρό χειμώνα του 2012.
Επειδή στη Μελβούρνη ποθούμε λίγο και τη ζέστη
της Ελλάδας, σήμερα θα πάρουμε το καλαμάρι με μελάνι… καυστικό
θα γράψουμε κάτι για να μας καλμάρει, μια και η παγωνιά μας
έχει… κάψει!
ΤΟ ΔΥΝΑΤΟ ΚΑΙ ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΩΓΟ ΡΗΜΑ
Για όσους ενδιαφέρονται, σήμερα θα ασχοληθούμε
με ένα ρήμα που… καίει, το καίω. Το λέμε και καίγω, όπως λέμε
και λέω και λέγω, τρώω και τρώγω. Το (γ) γάμα εδώ προστέθηκε
για να αποφευχθεί η χασμωδία.
Το ρήμα μας καίω είναι πανάρχαιο και καίει
συνέχεια για να μας υπενθυμίζει ότι η γλώσσα μας –από τότε που
την αρχιτεκτονήσαμε– είναι όντως το φως που καίει, μέχρι και
τα σημερινά μας ελληνικά χείλια. Δεν πέθανε ποτέ και μετά από
πολλές χιλιάδες χρόνια το φως αυτό λάμπει. Και όσοι
φωτίζονται, αυτοί την εκτιμούν.
Το ρήμα καίω στην αρχαιότητα
ανάμεσα στα δύο φωνήεντα είχε το ελληνικό δίγαμμα
F
( το έκτο γράμμα του πρώιμου ελληνικού αλφάβητου με προφορά
κοντινή με το σημερινό β). Γραφόταν και ως καFω.
Αφού σίγησε το F,
έγινε κάω. Το ρήμα τούτο καθώς και το κλάω (σπάζω) δεν
συναιρούν το χαρακτήρα α. Έτσι κατέληξε στο σημερινό καίω (οι
αρχαίοι μας το έλεγαν κάιω). Στο πιστοποιητικό γέννησής του το
F
παρέμεινε με το Y,
όπως καύση.
Έχουμε πάμπολλα παράγωγά του σήμερα: καύμα,
καυστήρας, καυστικός, καύσιμος, καύσωνας, καυτήρας, καυτήριος,
καυτός, άκαυτος, κάμινος, αλλά και σύνθετες: πυρ+καίω =
πυρκαγιά, καίω + ξύλα = καυσόξυλα και πολλές άλλες για
εργασία… κατ’ οίκον!
Στην κλασική αρχαιότητα οι πρόγονοί μας
έκαιγαν τους νεκρούς. Να τι μας λέει ο Όμηρος στην Ιλιάδα
(Α52): «Οιεί δε πυροί νεκύων καίοντο θαμιαί ». Οι
Καζαντζάκης-Κακριδής το αποδίδουν ως «Κι ανάβαν άπαυτα για
τους νεκρούς οι φλόγες». Στον Όμηρο το ρήμα πολυαναφέρεται:
καίω, έκαιον, καύσω, καύσομαι, καυθήσομαι, εκαύθην, κέκαυμαι
και κεκαυμένος = καμένος.
ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ
ΜΑΣ ΓΛΩΣΣΑ
Το ρήμα τούτο κλίνεται: καίω, καις, καίει,
καίμε, καίτε, καιν και καίνε. Οι αρχάριοι μαθητές το μαθαίνουν
έτσι: Ενεργητική φωνή: καίω, έκαιγα, θα καίω, θα κάψω,
έχω/είχα/θα έχω κάψει και μετοχή καίγοντας. Όμως στην παθητική
φωνή: καίγομαι, καιγόμουν, κάηκα, θα καίγομαι, θα καώ,
έχω/είχα/θα έχω καεί και η μετοχή καμένος (είμαι καμένος).
Συγνώμη, γι’ αυτούς που τα ξέρουν όλα αυτά και εγώ τα
επαναλαμβάνω. Ένας μαθητής αν δεν «ζυμωθεί» με όλα αυτά,
ελληνικά δεν μπορεί να μιλήσει ούτε να γράψει τη γλώσσα με την
ορθογραφία της. Μεγάλο κεφάλαιο τα ρήματα στη Γραμματική μας.
Το ρήμα τούτο
είναι πλούσιο με πάμπολλες εκφράσεις που κάναμε. Ας αναφέρουμε
μερικές. Προσθέστε και τις δικές σας. Θα το κάψουμε απόψε, θα
καεί το πελεκούδι, κάηκε η γούνα του,. Να με κάψει ο θεός,
καμένη γη ή κατάρα, από πίτα που δεν τρως τι σε νοιάζει κι αν
καεί, ΄Οποιος καεί στο χυλό φυσάει και το γιαούρτι, καίνε τα
μάτια μου/τα αυτιά μου, το νερό καίει, με έκαψε ο ήλιος, καίει
στον πυρετό, η τηλεόραση καίει όλη την ημέρα, καίει ο τόπος,
καίει πολύ ρεύμα/βενζίνη, η ανεργία καίει τους νέους, εμένα
δεν μου καίγεται καρφί, αν το μάθει κάηκα, ζήτω που καήκαμε,
καίγονται στα χαρτιά, καίγεται η καρδιά μου, η ομορφιά της θα
κάψει καρδιές, είναι μάρκα μ΄
έκαψες!
Πολύ αγαπητό, εύπλαστο και χρήσιμο το ρήμα μας
αυτό και «ανάμεσα στα ξερά καίγονται και τα χλωρά».
ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ
ΙΝΔΟΕΥΡΩΠΑΙΟΙ!
Οι θιασώτες της λεγόμενης
ινδοευρωπαϊκής θεωρίας έρχονται και μας λένε ότι αυτό το ρήμα
καίω ΔΕΝ ΕΪΝΑΙ καθόλου ελληνικό: προέρχεται από ινδοευρωπαϊκή
ρίζα qeu
–βάζουν επάνω κι ένα αστερίσκο και λένε αυτό σημαίνει– και εδώ
βάζουν πάλι αστερίσκο - και βάζουν τη σημασία σε εισαγωγικά:
«καίω, ανάβω». Ο αστερίσκος στην «επιστημονική τους γλώσσα»
σημαίνει ότι οι τύποι αυτοί είναι αμάρτυροι, δηλαδή δεν
υπάρχουν πουθενά και ποτέ γραμμένοι, ούτε και η σημασία τους.
Ωραία «επιστήμη» και αυτή. Η θεωρία τους υπάρχει μόνο στο
κεφάλι τους!
Εσείς τι λέτε; Εδώ δεν μοιάζουν με τους
θεολόγους που ποτέ δεν είδαν το θεό και έχουν γεμίσει τον
κόσμο με… θεολογικά βιβλία. Σαν τους ινδοευρωπαίους έκαναν το
θεό να τους μοιάζει και να μιλά τη γλώσσα των ειδωλολατρών
Ελλήνων και να λέει: «Εγώ είναι η αλήθεια!» Εδώ τουλάχιστον
και ο θεός έπρεπε να μάθει ελληνικά με το στερητικό άλφα!
ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Το ελληνικό καύμα –η ζέστη του
μεσημεριού που σε κάνει να κοιμηθείς- οι Λατίνοι το έκαναν
cauma.
Καταχρηστικά έβαλαν ανάμεσα και ένα
l και
έγινε calma
και από εδώ γεννήθηκε το αγγλικό
calm και
εμείς το πήραμε ως δάνειο και κάναμε το καλμάρω.
Η καυστική σόδα όμως έμεινε ως
Caustic soda
και από τον εγκαυστικό –με περισσά πετσοκοπήματα– βγήκε το
ink
= μελάνι.
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ
ΜΑΣ
Όπως βλέπετε
και στο πνεύμα της στήλης τούτης, η ελληνική γλώσσα είναι το
πραγματικό φως που καίει και πάνω απ’ όλα λάμπει παντού. Εδώ
και ο θεός –αν και «ειδωλολατρική» – μόνο αυτή χρησιμοποιεί
και με αυτή θέλει να είναι γνωστός. Και το ποιο σπουδαίο, την
ελληνική έχει ως γλώσσα του. ‘Όλες οι άλλες δεν του κάνουν.
Αυτό ακριβώς είπε και ο Ρωμαίος ρήτορας,
πολιτικός και συγγραφέας Κικέρων (106-43 π.Χ.): «Ει θεοί
διαλέγονται την των Ελλήνων γλώττη χρώνται!» («Εάν μιλάνε οι
θεοί, χρησιμοποιούν τη γλώσσα των Ελλήνων»).
|
Σ Κ Ε Π Τ
Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α
Γράφει ο Θωμάς Γ.
Ηλιόπουλος
H
γεμάτη μας ζωή
Όλοι οι
δάσκαλοι στα Δημοτικά σχολεία και οι καθηγητές στα Γυμνάσια,
αλλά και στα πανεπιστήμια, έχουν ένα λογικό και ανθρώπινο
παράπονο: Ενώ αυτοί μεγαλώνουν οι μαθητές τους όλοι μένουν
πάντα στην ίδια ηλικία.
Οι δάσκαλοι
και καθηγητές μπορεί αυτό να το θεωρούμε ίσως και κακό, αλλά
είναι και μια ευτυχία, όχι μόνο να διδάσκουν τις ίδιες
ηλικίες, αλλά να επαναλαμβάνουν τα ίδια μαθήματα χωρίς να
κατηγορηθούν με το γνωστό «τα ίδια και τα ίδια».
Εξάλλου η
εμπειρία όλων αποδεικνύει πως κάθε φορά που λέγονται «τα
ίδια», οι νέοι μαθητές τα δέχονται αλλιώτικα και αυτό δείχνει
μία ανανέωση που την χρειάζονται όλοι οι διδάσκοντες. Αλλιώς,
θα είχαν «τρελαθεί», ειδικά στη σημερινή μας ψηφιακή εποχή
όπου χωρούν τα πάντα και διαρκούν μόνο λίγα δευτερόλεπτα.
Θα ήθελα
σήμερα να διηγηθώ ένα τέτοιο συνηθισμένο μάθημα που όντως
πολυλέγεται σε μία παρατεταμένη διδασκαλική ζωή, αλλά πάντα
περιέχει ένα δίδαγμα ζωής και είναι πάντοτε επίκαιρο, αλλά και
ανθρώπινο.
Το έναυσμα
μού δόθηκε από μία γιουτιουμπική παρουσίαση με πολλή μουσική
και με φανταχτερά χώματα και σχέδια. Το μήνυμα όμως που
μεταφέρει είναι αιώνιο για όλους μας. Μόνο που εσείς θα το
διαβάσετε με τον ασπρόμαυρο παραδοσιακό τρόπο. Ίσως πολλοί από
εσάς να το θυμάστε από τα σχολικά σας χρόνια.
Εύχομαι να
εκτιμήσετε την εργασία όλων των δασκάλων και καθηγητών οι
οποίοι και μέσα στις επαναλήψεις τους έχουν ακόμη διάθεση να
είναι αισιόδοξοι και να απολαμβάνουν τη γεμάτη τους ζωή.
Η ΣΟΦΙΑ ΤΟΥ
ΚΑΦΕ
Βρισκόμαστε
στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, μέσα σε μία αίθουσα
διδασκαλίας, με όλα τα κομφόρ της ψηφιακής τεχνολογίας. Ο
καθηγητής, στάθηκε μπροστά στους φοιτητές του τμήματός του
έχοντας μπροστά του κάποια αντικείμενα. Όταν η τάξη ησύχασε
και άρχισε το μάθημα, ο καθηγητής χωρίς να πει τίποτε, πήρε
ένα μεγάλο βάζο του γλυκού και άρχισε να το γεμίζει με
μπαλάκια του τένις. Όταν πλέον δεν χωρούσε άλλα, κοίταξε τους
μαθητές του, που τον πρόσεχαν, και τους ρώτησε εάν το βάζο
γέμισε. Όλοι τους συμφώνησαν.
Τότε ο
καθηγητής πήρε χαλίκια και άρχισε να τα ρίχνει στο βάζο
κινώντας το, και τα χαλίκια πήγαν στα κενά ανάμεσα στις μπάλες
του τένις. Όταν δεν χωρούσαν άλλα, ρώτησε τους μαθητές του εάν
το βάζο ήταν γεμάτο. Κάπως σαστισμένοι του είπαν πως ήταν
γεμάτο.
Ο καθηγητής
στη συνέχεια πήρε άμμο και αφού την έριξε στο βάζο, γέμισα όλα
τα κενά ανάμεσα στα χαλίκια και ρώτησε πάλι τους μαθητές του
εάν το βάζο ήταν γεμάτο. Οι φοιτητές απάντησαν με ένα ομόφωνο
ΝΑΙ.
Τότε ο
καθηγητής έσκυψε και πήρε κάτω από το γραφείο του δύο
φλιτζάνια γεμάτα με καφέ και τα έχυσε μέσα στο βάζο, ενώ όλοι
οι μαθητές του γελούσαν απορημένοι.
ΜΙΛΑΕΙ Ο
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ
«Τώρα θέλω
να θεωρήσετε πως το βάζο αντιπροσωπεύει τη ζωή σας. Οι μπάλες
του τένις είναι τα πλέον ιερά και μεγάλα πράγματα στη ζωή σας,
όπως η πατρίδα, η οικογένεια, τα παιδιά σας, οι φίλοι σας και
οι αγαπημένες σας ασχολίες. Αυτά τα πράγματα ακόμη και όλα τα
άλλα να χαθούν, αυτά είναι ικανά να γεμίσουν τη ζωή σας.
Τα χαλίκια
αντιπροσωπεύουν πράγματα σημαντικά όπως η δουλειά σας, το
αυτοκίνητό σας, το σπίτι σας και το σχολείο σας. Η άμμος είναι
όλα τα μικρότερα, αλλά σημαντικά πράγματα της ζωής σας.
Αν γεμίστε
το βάζο πρώτα με άμμο, δεν θα υπάρχει χώρος για να βάλετε τα
χαλίκια και τις μπάλες του τένις. Το ίδιο ισχύει και για τη
ζωή σας. Εάν ξοδέψετε την ώρα σας και την ενέργειά σας για
μικρά πράγματα, δεν θα έχετε χρόνο και δύναμη για μεγαλύτερα
και σημαντικότερα επιτεύγματα στη ζωή σας.
Φροντίστε
για τα μπαλάκια τους τένις πρώτα, μετά για τα χαλίκια και στο
τέλος για την άμμο.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Ένας
παρατηρητικός μαθητής σήκωσε το χέρι του και ρώτησε:
-Τι
αντιπροσωπεύει ο καφές, κύριε καθηγητά;
Ο καθηγητής
χαμογελαστός έδωσε την εξής απάντηση:
-Ο καφές
είναι για να σας δείξει πως όσο γεμάτη και να είναι η ζωή σας,
πάντα θα υπάρχει χώρος για ένα καφέ με έναν καλό σας φίλο!
* Και τώρα
ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ: «Στην υγειά μας!»
|